Thực hiện Quyết định 676/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh Tuyên Quang đã lựa chọn huyện Hàm Yên là huyện điểm xây dựng nông thôn mới trong quá trình đô thị hóa tại Quyết định số 766/QĐ-UBND ngày 11/7/2018 của UBND tỉnh Tuyên Quang về phê duyệt chủ trương Quy hoạch xây dựng vùng huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang giai đoạn 2018 – 2030, định hướng đến năm 2050. Việc lập quy hoạch xây dựng vùng huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang giai đoạn 2018-2030 định hướng đến năm 2050, tỷ lệ 1/25.000 là rất là hết sức cần thiết và cấp bách, đặc biệt trong giai đoạn tới tạo cơ sở, tiền đề để xây dựng Huyện nông thôn mới. 

• Số quyết định: 358/QĐ-UBND
• Tỉnh/TP: Tuyên Quang
• Địa chỉ: Huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• Hồ sơ bản vẽ:
  • Bản vẽ hiện trạng
  • Bản vẽ định hướng phát triển không gian
  • Bản vẽ Quy hoạch sử dụng đất
  • Bản vẽ Quy hoạch giao thông
  • Bản vẽ Tổng hợp đường dây, đường ống

1.4 Phạm vi, quy mô và giai đoạn lập quy hoạch

1.4.1 Phạm vi nghiên cứu

Phạm vi nghiên cứu gồm toàn bộ địa giới hành chính huyện Hàm Yên có kết nối với các huyện xung quanh và tỉnh Hà Giang, tỉnh Yên Bái trong bối cảnh phát triển tổng thể chung của toàn tỉnh Tuyên Quang.

1.4.2 Phạm vi lập quy hoạch

Toàn bộ địa giới hành chính của huyện Hàm Yên (bao gồm 18 đơn vị hành chính, trong đó: 1 thị trấn và 17 xã) với tổng diện tích tự nhiên là 900,07 km2 được giới hạn như sau:

• Phía Bắc giáp tỉnh Hà Giang
• Phía Tây giáp tỉnh Yên Bái
• Phía Đông giáp huyện Chiêm Hóa
• Phía Nam giáp giáp huyện Yên Sơn

Quy mô dân số hiện trạng năm 2017 là 117.025 người (Số liệu niên giám thống kê huyện Hàm Yên 2017).

1.4.3 Giai đoạn lập quy hoạch

• Giai đoạn    : 2018-2030
• Định hướng: Đến năm 2050

2.1 Các mối quan hệ vùng

2.1.1 Vị trí huyện Hàm Yên trong mối quan hệ vùng

tỉnh Thái Nguyên, Vĩnh Phúc, Phú Thọ, tiếp giáp hành lang kinh tế Côn Minh – Hà Nội – Hải Phòng là động lực phát triển kinh tế của tỉnh.

Hàm Yên là huyện miền núi nằm ở phía Tây Bắc của tỉnh Tuyên Quang, thuộc vùng miền núi Bắc Bộ. Đây cũng là địa bàn còn nhiều quỹ đất để xây dựng phát triển, cảnh quan tự nhiên phong phú với những giá trị văn hoá vật thể, phi vật thể đa dạng.

Huyện Hàm Yên giáp tỉnh Yên Bái, Hà Giang, có đường Quốc lộ 2 chạy qua huyện lên cửa khẩu Thanh Thủy, đây được xác định là trục hành lang kinh tế thương mại, dịch vụ của huyện, động lực phát triển kinh tế huyện.

Hàm Yên với tiềm năng về tự nhiên, vị trí và quỹ đất có nhiều điều kiện phù hợp để phát triển nông, lâm nghiệp và dịch vụ du lịch, đây là một trong các cực tăng trưởng kinh tế xã hội của tỉnh Tuyên Quang nói riêng và phía vùng phía Bắc quốc gia nói chung.

2.1.2 Đánh giá tổng quát về vị trí địa lí và mối quan hệ vùng

Huyện Hàm Yên nằm giáp với vùng kinh tế trọng điểm phía Nam , với lợi thế về phát triển cây ăn quả, vùng trồng cây nguyên liệu, có hạ tầng giao thông thuận lợi. Đây là những điều kiện quan trọng để thu hút đầu tư, huy động nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội.

Lợi thế về vị trí địa lý có tác động thúc đẩy các hoạt động kinh tế của huyện, tạo đặc tính vùng riêng biệt cho huyện. Bên cạnh đó là những thách thức cạnh tranh đặt ra cho huyện khi cùng phát triển với các vùng huyện khác đối với khu vực lân cận. Đồng thời, một thách thức nữa đặt ra đối với môi trường khi huyện Hàm Yên đảm đương vai trò chính trong việc phát triển mạnh về công nghiệp ở khu vực phía nam, phát triển kinh tế phải gắn liền với bảo vệ môi trường tự nhiên và phát triển bền vững

2.3 Hiện trạng kinh tế xã hội

a.  Tăng trưởng kinh tế

Năm 2018 là năm thứ ba thực hiện các mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ huyện Hàm Yên lần thứ XX và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016-2020 trên địa bàn huyện, nhằm thực hiện thắng lợi các mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội đề ra, trong năm 2018 dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, sát sao của Huyện ủy, sự giám sát của HĐND huyện, sự điều hành tập trung, linh hoạt, hiệu quả của Ủy ban nhân dân huyện, với sự nỗ lực, cố gắng của các phòng, ban, các cơ quan, đơn vị, UBND các xã, thị trấn, các thành phần kinh tế, tình hình kinh tế - xã hội của huyện tiếp tục được duy trì và phát triển, an sinh xã hội, quốc phòng, an ninh được bảo đảm, đời sống của nhân dân ổn định. Qua đánh giá kết quả thực hiện phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh năm 2018 có 17/18 chỉ tiêu đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch.

Giá trị sản xuất các ngành kinh tế chủ yếu tăng 10,5%, trong đó: Nông lâm thuỷ sản tăng 9,63%; công nghiệp- xây dựng tăng 18,28%; dịch vụ tăng 10,88%.

Tổng thu ngân sách trên địa bàn năm 2018 đạt 86,321 tỷ đồng, tăng 15,1%KH, tăng 16,3% so với năm 2017; đạt và vượt chỉ tiêu so với lộ trình Nghị quyết (chỉ tiêu Nghị quyết đạt trên 67 tỷ đồng)

b.  Cơ cấu kinh tế toàn vùng

Giá trị sản xuất của ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản là 1566,4 tỷ đồng, của ngành công nghiệp- TTCN là 1392,9 tỷ đồng, ngành thương mại dịch vụ là 1590,0 tỷ đồng.

Cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch tích cực, tỷ trọng các nghành kinh tế của huyện Hàm Yên năm 2018 là: Nông lâm thuỷ sản 34,43%; công nghiệp- xây dựng chiếm 30,62%; và ngành thương mại dịch vụ là 34,95%. Bình quân thu nhập đầu người ước đạt 28,82 triệu đồng/người,năm.

c.  Công nghiệp – Xây dựng

Giá trị sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp (theo giá giá so sánh 2010) thực hiện cả năm 2018 đạt 982,5 tỷ đồng, đạt 100% KH, tăng 3% so với năm 2017.

Trên địa bàn huyện Hàm Yên hiện có cụm công nghiệp Tân Thành tại xã Tân Thành được thành lập theo Quyết định 256/QĐ-UBND ngày 21/9/2018. Hiện nay huyện đang tập trung thực hiện các chính sách khuyến khích thu hút đầu tư phát triển công nghiệp có tiềm năng, lợi thế của huyện; năm 2018 Công ty TNHH sản xuất giày Chung Jye Tuyên Quang-Việt Nam thực hiện đầu tư Dự án nhà máy giày, dép xuất khẩu Tuyên Quang với công suất thiết kế 5 triệu đôi sản phẩm/năm tại cụm công nghiệp Tân Thành, xã Tân Thành, huyện Hàm Yên với diện tích 120.000 m² dự kiến hoàn thành đưa vào hoạt động năm 2019. Bước đầu Công ty đã thực hiện tuyển dụng và đóng bảo hiểm cho 74 lao động, dự kiến khi đi vào hoạt động sẽ tạo việc làm cho 5.000 lao động tại địa phương. Hiện nay UBND huyện đã phê duyệt phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng và thực hiện giải ngân ngày 28/11/2018.

Công ty cổ phần Cam sành Hàm Yên đầu tư dự án đầu tư xây dựng kho bảo quản và nhà máy chế biến nước cam sành tại thôn 1 Tân Yên, xã Tân Thành, huyện Hàm Yên với diện tích 20.349 m² dự kiến hoàn thành vào quý IV/2019. Trong đó: Xây dựng nhà máy sản xuất, chế biến các sản phẩm từ cam sành công suất 1.300-1.500 tấn nước ép hoa quả cô đặc/năm; Xây dựng kho lạnh, bảo quản cam và nông sản công suất 4.500 tấn/năm, trong đó cam sành 3.000 tấn/năm, nông sản khác 1.500 tấn/năm (06 kho lạnh, kho chứa).

Ngoài ra trên địa bàn huyện Hàm Yên còn có 03 nhà máy thủy điện :  NM Thủy điện Sông Lô 6 ( nhà máy nằm bên bờ sông Lô giáp ranh giữa 2 địa phận xã Vĩnh Hảo (Bắc Quang – Hà Giang) và xã Yên Thuận – Hàm Yên Tuyên Quang  – công suất nhà máy 25.0 MW đóng máy năm 2018, NM thủy điện Thác Vàng công suất 1.0MW, Thủy điện Sông Lô 8A đang xây dựng dự kiến hoàn thành và hòa điện lưới cuối năm 2019.

d.  Thương mại - Dịch vụ - Du lịch

Triển khai thực hiện Kế hoạch số 90/KH-UBND ngày 27/4/2017 của Ủy ban nhân dân huyện Hàm Yên, về thực hiện quy hoạch quảng bá ngoài trời trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 và thực hiện Kế hoạch phát triển du lịch, thương mại huyện Hàm Yên năm 2018. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ xã hội thực hiện cả năm 2018 đạt 1.590 tỷ đồng, đạt 100%KH, tăng 7,4% so với năm 2017.

Tăng cường công tác quản lý thị trường nhằm kiểm tra chất lượng hàng hóa, phòng, chống buôn lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng, phát hiện và xử lý các vi phạm về hàng hóa, góp phần tích cực bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng;

Hiện nay trên địa bàn huyện Hàm Yên có tổng số 22 chợ, trong đó 14 xã là có 01 chợ/xã và 4 xã, thị trấn có 02 chợ/xã, thị trấn

e. Hiện trạng du lịch:

Hoạt động du lịch tiếp tục được duy trì và thúc đẩy, các điểm du lịch phát huy tốt việc phục vụ du khách; hết năm 2018, thu hút trên 118 nghìn lượt du khách, đạt 100% kế hoạch, tăng 11,3% so với năm 2017; thu nhập xã hội về du lịch đạt trên 95 tỷ đồng.

Hiện nay trên địa bàn huyện Hàm Yên có các điểm du lịch sau:

- Du lịch tâm linh, tín ngưỡng: Đền Bắc Mục tại thị trấn Tân Yên; Đền Thác Cái tai xã Yên Phú. Đã được công nhận là di tích cấp tỉnh.

- Du lịch danh lam thắng cảnh: Khai thác điểm du lịch thắng cảnh Quốc gia Động Tiên tại xã Yên Phú. Đã được công nhận là di tích cấp Quốc gia.

- Du lịch lễ hội: Các lễ hội truyền thống như: Lễ hội Động Tiên, Chợ quê- Hội Chọi Trâu huyện Hàm Yên; Lễ hội Đền Thác Cái (xã Yên Phú); Lễ hội Chợ Thụt (xã Phù Lưu), Lễ hội Đền Bắc Mục - Thác Cấm (thị trấn Tân Yên).

- Du lịch văn hoá lịch sử: du lịch tham quan, tìm hiểu di tích lịch sử cách mạng Phủ Toàn Thắng (xã Thành Long), Xưởng quân giới J3 (xã Thái Sơn); Xưởng Quân giới ĐT31 (xã Minh Hương) cho các đối tượng là học sinh, sinh viên, cán bộ hưu trí và nhân dân….

- Du lịch sinh thái: Chú trọng khai thác các điểm du lịch sinh thái Hồ Khởn (xã Thái Sơn), rừng Cham Chu (xã Minh Hương); khu du lịch sinh thái Cao Đường (xã Yên Thuận); khu du lịch xã Phù Lưu gắn với phát triển du lịch nhà vườn tham quan vườn cam.,…

f.  Nông, lâm nghiệp

Thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp, sản xuất nông lâm nghiệp theo hướng nâng cao giá trị hàng hoá, phát triển bền vững gắn với xây dựng nông thôn mới, tạo chuyển biến tích cực về đời sống nông dân, nông thôn

Tập trung chỉ đạo, triển khai thực hiện chương trình, kế hoạch phát triển sản xuất hàng hóa một số sản phẩm nông, lâm nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới như: Kế hoạch thực hiện Đề án phát triển vùng sản xuất cam sành, vùng sản xuất chè, vùng nguyên liệu mía đường, phát triển chăn nuôi vịt bầu...; Tiếp tục thực hiện cơ chế, chính sách về hỗ trợ phát triển sản xuất hàng hóa, kinh tế trang trại, khuyến khích phát triển hợp tác xã nông lâm nghiệp, thủy sản.

- Về trồng trọt: Triển khai tổ chức thực hiện sản xuất nông lâm nghiệp đúng khung thời vụ và chủ động chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh hại cây trồng; Tổng sản lượng lương thực (lúa, ngô) thực hiện cả năm 2018 ước đạt 53.682,1 tấn (trong đó: thóc 39.712,7 tấn, ngô 13.969,4 tấn), tăng 0,3% kế hoạch, đạt 99,9% so với năm 2017. Diện tích một số cây trồng đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch đề ra như cây lạc, cây cam đạt 100%KH, cây ngô tăng 1,3%, cây quýt tăng 5,9%/KH; Diện tích một số cây giảm so với kế hoạch như: cây lúa giảm 0,2%/KH, cây đậu tương giảm 25,7%/KH, cây khoai lang giảm 42,2%KH, cây mía giảm 18%/KH.

Triển khai thực hiện 03 dự án hỗ trợ liên kết theo chuỗi giá trị, gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm năm 2018 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giai đoạn 2018- 2020.

- Thực hiện xây dựng mô hình khuyến nông như: Triển khai thực hiện mô hình thâm canh mía đạt năng suất cao, mô hình chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh, thu hoạch Cam sành đảm bảo quy trình kỹ thuật, giảm chi phí đầu tư từ 15-20% tăng lợi nhuận cho người trồng cam; số mô hình đã triển khai 04 mô hình = 5,7 ha. Tiếp tục triển khai mô hình cải tạo vườn tạp thay thế những cây trồng giá trị kinh tế thấp bằng các giống cây ăn quả có giá trị kinh tế để tăng thu nhập cho nông dân, năm 2018 triển khai trồng bưởi tại xã Hùng Đức, với diện tích 03 ha, nâng tổng số diện tích vườn tạp đã cải tạo 42,5 ha, trong đó: Trồng bưởi 18,8 ha, trồng cam 11,4 ha, trồng cây khác 12,3 ha; Triển khai mô hình trồng cây rau màu vụ đông để tăng thu nhập với tổng diện tích 11ha

- Mô hình ứng dụng giống mới: Mô hình giống lúa thuần TBR 279 và DC2 diện tích 03 ha vụ mùa 2018 tại xã Nhân Mục và Thái sơn  năng suất bình quân 60 tạ/ha. Mô hình giống ngô B9698 diện tích 1ha vụ hè thu 2018 tại xã Hùng Đức năng suất đạt 55 tạ/ha. Mô hình giống ngô NK6352 diện tích 0,5 ha vụ đông năm 2018 tại xã Thái Hòa năng suất đạt 58,1 tạ/ha.

- Công tác chăn nuôi: Duy trì chăn nuôi đàn gia súc, gia cầm đạt và vượt kế hoạch tỉnh giao; chú trọng hướng dẫn nhân dân thực hiện các biện pháp phòng chống dịch bệnh cho gia súc, gia cầm, vận động nhân dân tổ chức vệ sinh chuồng trại, tích cực thực hiện các biện pháp phòng chống rét, phòng chống bệnh lở mồm long móng cho đàn gia súc; duy trì công tác kiểm soát giết mổ và vận chuyển gia súc gia cầm trên địa bàn huyện.

- Sản xuất lâm nghiệp: Tiếp tục thực hiện kế hoạch Bảo vệ và phát triển rừng huyện Hàm Yên, giai đoạn 2016-2020, tổ chức thực hiện Kế hoạch nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả rừng trồng năm 2018 và triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ giống cây lâm nghiệp chất lượng cao giai đoạn 2017-2020 cho hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn. Trồng rừng năm 2018 đạt 2.675 ha (trong đó trồng rừng tập trung 2.600 ha, trồng phân tán 75 ha), tăng 0,2% kế hoạch, bằng so với năm 2017; sản lượng khai thác ước thực hiện cả năm 2018 đạt 214.542,6 m³, đạt 100% KH, giảm 0,6% so với năm 2017.